wodoru co 150 km wzdłuż transeuropejskich korytarzy transportowych i w węzłach logistycznych. Alternatywę dla transportu drogowego stanowić mają inwestycje w rozwój transeuropejskiej kolei. Planuje się ujednolicenie rozstawów szyn, systemów zabezpieczenia ruchu, standardów zasilania oraz związany z tym rozwój intermodalnego transportu towarowego, tj. uwzględniającego kombinację przewozu drogowego, kolejowego i morskiego/lub rzecznego. Znaczący wpływ na branżę ma również wejście w życie mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 zwanego w skrócie CBAM od ang. Carbon Border Adjustment Mechanism. Instrument ten ma zapobiegać ucieczce wysokoemisyjnej produkcji z państw członkowskich do krajów trzecich, w których emisja dwutlenku węgla nie jest odgórnie ograniczana i odpłatna. CBAM znajduje zastosowanie do importowanych dóbr takich jak cement, energia elektryczna, nawozy, żeliwo i stal, aluminium, wodór. Docelowo, tj. do 2030 r., CBAM ma być stosowany także wobec szkła, ceramiki, wyrobów rafineryjnych i papieru. Unijni importerzy wspomnianych towarów będą musieli zapłacić różnicę pomiędzy opłatą emisyjną w kraju produkcji (o ile taka jest naliczana) a ceną uprawnień do emisji w unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji. Przykład: importer stali będzie musiał zapłacić za emisję CO2 powstałą przy wytopie hutniczym w Indonezji według stawek giełdowych obowiązujących w EU ETS. Raportowanie i strategie ESG – obowiązki przedsiębiorców Dyrektywa CSRD już od 2024 r. zobowiązuje największe firmy do opracowania przejrzystych raportów niefinansowych opartych na jednolitym standardzie sprawozdawczości (tzw. ESRS). Na właścicieli firm spełniających określone w niej warunki progowe dyrektywa nakłada trzy podstawowe obowiązki: obowiązek corocznego obliczania śladu węglowego organizacji i dążenia do jego zmniejszenia w stosunku do przyjętego roku bazowego, obowiązek składania rocznych raportów ESG zawierających ujawnienia środowiskowe, społeczne i korporacyjne (kilkaset ujawnień według szablonów ESRS) oraz obowiązek opracowania i wdrożenia długoterminowej strategii ESG, z której wynikać będzie określony etapowo plan przechodzenia organizacji na działalność zeroemisyjną. Strategia ta w TSL uwzględniać może zróżnicowane działania, takie jak m.in. skrócenie łańcuchów dostaw, wykorzystanie transportu intermodalnego, zakup pojazdów elektrycznych, inwestycje w OZE, zakup energii elektrycznej od dostawców deklarujących niższy ślad węglowy, zakup świadectw efektywności energetycznej URE, inwestycje w termomodernizacje, izolacje itp. Harmonogram wdrażania dyrektywy CSRD wygląda następująco. Raport za 2024 r. dotyczyć będzie największych spółek giełdowych, które de facto już go realizują (na podstawie uchylonej dyrektywy NFRD) i dodatkowo największych spółek nie notowanych na giełdzie. Raport za 2025 r. obejmie firmy zatrudniające powyżej 250 pracowników oraz deklarujące 40 mln euro przychodów ze sprzedaży netto. Raport za 2026 r. obejmie wszystkie notowane na giełdzie MŚP (bez mikro). Należy jednak podkreślić, że od bieżącego roku raportowanie ESG jako obowiązek nieformalny obliguje w istocie wszystkie przedsiębiorstwa znajdujące się w tzw. łańcuchu wartości większych zobligowanych podmiotów, w tym m.in. banków, towarzystw ubezpieczeniowych. Ponadto już teraz niektóre polskie firmy będące kontrahentami firm niemieckich muszą gromadzić informacje niefinansowe w związku z niemiecką ustawą o należytej staranności w łańcuchu dostaw (LkSG), która weszła w życie z początkiem 2023 r. Strategie i raportowanie ESG są więc dziś kluczowe dla firm, które chcą podtrzymywać lub nawiązać współpracę z partnerami zagranicznymi oraz dużymi firmami polskimi, które coraz częściej uzależniają kontrakty od czynników ESG. Ryzyka i szanse Korzyści ekonomiczne wynikające z realizacji wymogów ESG to przede wszystkim szansa na trwałe uczestnictwo w europejskim łańcuchu dostaw. Raportowanie ESG i kalkulacja śladu węglowego już dziś bywają warunkiem sine qua non dużych partnerów biznesowych z Niemiec i innych krajów Europy Zachodniej. Wysoki rating ESG może też zdecydowanie zwiększyć szansę organizacji na otrzymywanie preferencyjnych kredytów, ubezpieczeń, na wygraną w przetargach, jak również na uzyskiwanie środków z funduszy unijnych. ESG będzie również korzystnie oddziaływać na wizerunek organizacji. Z punktu widzenia marketingu działania te można traktować jako reklamę wyróżniającą firmę na tle konkurencji. Z drugiej strony konsekwencje braku współpracy z trendem dekarbonizacyjnym to nie tylko utrata partnerów z łańcucha dostaw, zmniejszenie szans na pozyskanie korzystnych instrumentów finansowo- -kredytowych, ograniczony dostęp do pomocy publicznej. Dyrektywa CSRD, po jej wdrożeniu do ustawy (projekt polskiego aktu znajduje się w procesie legislacyjnym), przewiduje weryfikacje raportów ESG przez biegłych rewidentów oraz wysokie kary administracyjne za brak raportu lub jego nieprawidłowe opracowanie. Dodatkową sankcją może być zakaz piastowania stanowisk w zarządzie spółki. Polska branża TSL jak dotąd rozwijała się doskonale, wypracowując rocznie ok. 6% PKB i dając pracę ok. 6% siły roboczej. Wdrożenie opisanych wymogów stanowi jednak wyzwanie niebywale trudne i kosztowne, zwłaszcza dla dominującego w branży sektora MŚP, który dysponuje ograniczonymi środkami finansowymi i kadrowymi. Nie sposób przy tym nie zauważyć, że UE, obciążając przedsiębiorców nader uciążliwymi obowiązkami wynikającymi z agregacji danych, prawidłowego ich zaraportowania oraz kosztów dekarbonizacji, nie przewiduje dostępu do narzędzi pomocowych, takich jak chociażby wyposażone w pełen zakres współczynników nieodpłatne platformy kalkulacyjne. Usługi outsourcingowe są w tym przypadku bardzo drogie i w najprostszym wariancie uwzględniającym trzy zakresy śladu węglowego ceny rozpoczynają się od pułapu kilkunastu tysięcy rocznie za licencję. Aby utrzymać się na rynku, niezbędne jest zatem odpowiednie przygotowanie się do nadchodzących zmian, tak aby transformacja przebiegła w możliwie najefektywniejszy sposób, stając się jednocześnie szansą na podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw. Wyzwania logistyki przyszłości | czerwiec–lipiec 2024 21
RkJQdWJsaXNoZXIy MTMwMjc0Nw==